Từ những “chiếc nôi” của cách mạng ở vùng ngoại thành

Từ “ngọn lửa” này, đảng viên nòng cốt tỏa đi khắp nơi hoạt động, khơi dậy phong trào đấu tranh cách mạng, dẫn đến sự ra đời của các chi bộ Đảng ở một số địa phương. Những “chiếc nôi” của cách mạng ở vùng ngoại thành Hà Nội đã tập hợp được đông đảo quần chúng, nhân dân tin tưởng và đi theo lá cờ của Đảng, làm nên những thắng lợi to lớn, vẻ vang…

Các đảng viên xã Hồng Kỳ (huyện Sóc Sơn) ôn lại truyền thống cách mạng tại khu lưu niệm - nơi thành lập Chi bộ Đảng Tân Yên ngày 17-3-1933.

1. Theo lịch sử Đảng bộ xã Đông Mỹ (huyện Thanh Trì), sau khi Đảng bộ thành phố Hà Nội được thành lập ngày 17-3-1930, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ là Ủy viên Thành ủy lâm thời đã liên lạc trực tiếp, thường xuyên với các cơ sở cách mạng ở thôn Đông Phù, kịp thời lãnh đạo quần chúng đấu tranh.

Theo chỉ thị của đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ, đồng chí Phạm Gia trực tiếp lao động, hoạt động với các nhóm thanh niên yêu nước trong các tổ chức quần chúng như: Nhóm thợ làm hương, thợ sơn, học sinh… Để phát triển phong trào cách mạng, tháng 5-1930, một số thanh niên yêu nước đến họp tại nhà đồng chí Nguyễn Hữu Bằng và thành lập Chi bộ Cộng sản Đông Phù.

Trong những ngày đầu thành lập, chi bộ có 6 đảng viên, đồng chí Phạm Gia làm Bí thư. Chi bộ hoạt động dưới sự chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội, đã làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền cách mạng, xây dựng cơ sở hoạt động của Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc kỳ. Đây là chi bộ đầu tiên của Đảng bộ Hà Đông trước đây, cũng là chi bộ ở nông thôn sớm nhất trong Đảng bộ thành phố Hà Nội ngày nay.

Thời kỳ này, các đồng chí cán bộ lãnh đạo của Trung ương Đảng, Xứ ủy Bắc kỳ, như: Hoàng Quốc Việt, Trần Đăng Ninh, Nguyễn Lương Bằng, Đỗ Mười (người con của quê hương Đông Mỹ)… đã về đây hoạt động và chỉ đạo phong trào cách mạng. Nhiều quần chúng ở Đông Mỹ trở thành giao liên đưa đón cán bộ Trung ương và đóng góp tiền của, giúp cán bộ mua lương thực, súng đạn hay trực tiếp tham gia phong trào, sẵn sàng hy sinh cho độc lập dân tộc.

Bí thư Đảng ủy xã Đông Mỹ Trần Quốc Oai cho hay, sự ra đời của Chi bộ Đông Phù và các tổ chức quần chúng thể hiện sức mạnh to lớn từ đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng Cộng sản. Với 6 đảng viên ngày đầu thành lập chi bộ, đến nay, Đảng bộ xã Đông Mỹ đã phát triển được 13 chi bộ Đảng với 542 đảng viên. Các tổ chức Đảng và tổ chức quần chúng là nhân tố tích cực góp phần hình thành, phát triển phong trào cách mạng...

Với bề dày lịch sử cách mạng, cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Đông Mỹ luôn động viên nhau đoàn kết, phát huy truyền thống quê hương, thi đua phát triển kinh tế, xây dựng xã văn hóa, xứng đáng với các thế hệ đi trước. Trưởng thôn 1, xã Đông Mỹ Phạm Văn Hùng cho biết, phát huy truyền thống lịch sử quê hương, từ nhiều năm nay, trong xây dựng nông thôn mới, xã luôn chú trọng hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, nâng cao đời sống tinh thần.

Những thành quả hôm nay của Đông Mỹ là kết tinh của tinh thần đoàn kết, nỗ lực phấn đấu của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương. Đặc biệt, truyền thống cách mạng hào hùng, nơi Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở ngoại thành Hà Nội được thành lập chính là mạch nguồn sức mạnh xuyên suốt những chặng đường phát triển của quê hương Đông Mỹ.

2. Cách đây 92 năm, đúng vào ngày 17-3-1933 tại thôn Tân Yên, xã Hồng Kỳ (huyện Đa Phúc, tỉnh Phúc Yên, nay là huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội) đã diễn ra hội nghị thành lập Chi bộ Đảng Tân Yên.

Ôn lại lịch sử truyền thống của quê hương, Bí thư Đảng ủy xã Hồng Kỳ Nguyễn Thị Trà Liên cho biết, sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập ngày 3-2-1930, các đảng viên nòng cốt đã tỏa đi các địa phương để tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin và phát triển phong trào đấu tranh chống lại ách đô hộ của thực dân. Dưới sự chỉ đạo của Đảng, đầu năm 1933, đồng chí Nguyễn Tạo, cán bộ Ban Tài chính quản trị Trung ương và đồng chí Lê Đình Tuyển, Ủy viên Thành ủy Hà Nội, thuộc lớp đảng viên đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã vượt ngục Hỏa Lò lên ấp Tân Yên (xã Hồng Kỳ) để hoạt động cách mạng.

Ban đầu, các cán bộ của Đảng gây dựng được hai cơ sở cách mạng ở ấp Tân Yên và ấp Đồng Thố, sau phát triển ra 24 làng, ấp với hơn 200 người tham gia. Nhiều nông dân, tá điền tích cực được giác ngộ cách mạng đã tham gia hoạt động, hình thành tổ chức nông hội, tự vệ bí mật.

Để xây dựng hạt nhân cộng sản lãnh đạo phong trào, ngày 17-3-1933, tại khu Lò Bát, khu đồn điền của địa chủ Đỗ Đình Thông (ấp Tân Yên), hội nghị thành lập Chi bộ Đảng Tân Yên do đồng chí Nguyễn Tạo chủ trì đã diễn ra. Giai đoạn đầu, Chi bộ có 6 đảng viên nòng cốt, do đồng chí Nguyễn Tạo làm Bí thư. Các đảng viên gồm: Đỗ Viết Ốc, Nguyễn Đăng Đào, Đặng Viết Thửa, Đặng Viết Tèo và Nguyễn Văn Thư. Về sau, có thêm đồng chí Lê Đình Tuyển tham gia sinh hoạt tại chi bộ này.

Sự ra đời của Chi bộ Tân Yên đã tác động sâu sắc tới nhận thức, tư tưởng và tinh thần cách mạng của nhân dân nơi đây. Nhiều quần chúng giác ngộ và trở thành nhân tố tích cực của phong trào cách mạng, như các ông: Nguyễn Văn Quốc, Nguyễn Văn Sức, Bùi Văn Bình (ấp Tân Yên); Nguyễn Đăng Cấp, Nguyễn Đăng Lãng (ấp Đồng Thố); Nguyễn Văn Vượng (ấp Đồng Đĩa)... Dưới sự lãnh đạo của chi bộ, nông dân, tá điền các ấp ở Hồng Kỳ đã đứng lên đấu tranh đòi giảm tô, giảm thuế, buộc chủ đồn điền phải chấp thuận…

Theo Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Sóc Sơn Nguyễn Nam Hà, sự kiện thành lập Chi bộ Tân Yên thể hiện sự trưởng thành, chuyển biến của phong trào cách mạng ở địa phương; cổ vũ, động viên, giác ngộ quần chúng nhân dân theo Đảng, đi làm cách mạng giành độc lập, tự do cho dân tộc. Đặc biệt, sự kiện này cũng là tiền đề quan trọng đưa phong trào đấu tranh của nhân dân xã Hồng Kỳ phát triển trong các giai đoạn tiếp theo của sự nghiệp cách mạng.

Tiếp nối truyền thống anh hùng trong kháng chiến, ngày nay, Đảng bộ và nhân dân xã Hồng Kỳ luôn nỗ lực, cố gắng vươn lên giành nhiều thành tựu quan trọng. Diện mạo nông thôn không ngừng đổi mới, tạo bước tiến dài trong phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân địa phương. Trong đó, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực với sự phát triển đa dạng các ngành nghề thương mại, dịch vụ. Thu nhập bình quân trên địa bàn đạt 75 triệu đồng/người/năm. Công tác y tế, giáo dục và các chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo được quan tâm, chú trọng...

3. Xã Tảo Dương Văn (huyện Ứng Hòa) là địa phương sớm được ánh sáng cách mạng soi rọi. Đặc biệt, thôn Tảo Khê là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Ứng Hòa vào tháng 2-1938. Tại nhà đồng chí Trương Đỗ Uông (tức Nguyễn Văn Lộc), đồng chí Lê Hồ đã tổ chức kết nạp 3 đảng viên: Trương Đỗ Uông, Lê Văn Bưởi và Ngô Khải, đồng thời chỉ định đồng chí Trương Đỗ Uông làm Bí thư Chi bộ. Đây là một trong 3 chi bộ được thành lập sớm nhất tại tỉnh Hà Đông thời kỳ đó. Chi bộ Tảo Khê trở thành hạt nhân lãnh đạo, trung tâm phong trào cách mạng phía Nam tỉnh và huyện Ứng Hòa. Người dân nơi đây vốn cần cù trong lao động sản xuất và giàu lòng yêu nước, nhanh chóng tiếp nhận ánh sáng cách mạng, đoàn kết đứng lên giành chính quyền, góp phần giải phóng quê hương...

Bí thư Chi bộ thôn Tảo Khê Nguyễn Văn Lâm cho hay, Tảo Khê hôm nay là sự hòa quyện tinh tế giữa nét đẹp truyền thống và sự phát triển hiện đại. Những con đường hoa rực rỡ sắc màu, khu vui chơi cộng đồng khang trang, ao làng được kè sạch đẹp, nhà văn hóa mới to đẹp... Tất cả tạo nên diện mạo tươi sáng, văn minh cho làng quê. Song song với đó, những giá trị lịch sử vẫn được người dân và chính quyền cơ sở trân trọng gìn giữ.

Con ngõ nhỏ dẫn vào nhà đồng chí Nguyễn Văn Lộc - nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện vẫn được con cháu bảo tồn nguyên vẹn như gần trăm năm trước, trở thành chứng tích thiêng liêng của lịch sử. Hệ thống đình, chùa cổ kính được trùng tu, tôn tạo trang nghiêm, là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Tảo Khê hôm nay không chỉ là vùng quê trù phú, yên bình, mà còn là nơi lưu giữ ký ức lịch sử, nơi cái mới và cái cũ đan xen, tạo nên bản sắc đặc trưng, trở thành điểm nhấn trong hành trình phát triển của quê hương.

Ông Trương Minh Tiến ở thôn Tảo Khê chia sẻ, những di tích ấy là nguồn cảm hứng, hun đúc lòng tự hào và tinh thần cách mạng cho thế hệ hôm nay. Mỗi bước chân về lại vùng đất này, mỗi ánh mắt dừng lại nơi những kỷ vật lịch sử đều mang theo niềm kính trọng sâu sắc với những chiến công oanh liệt của cha ông…

Bí thư Huyện ủy Ứng Hòa Bùi Thị Thu Hiền khẳng định, nhìn lại lịch sử 95 năm thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025), Ứng Hòa tự hào đã cùng Thủ đô làm nên nhiều chiến công oanh liệt, đóng góp trên mọi phương diện cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mỗi tấc đất, mỗi địa danh trên quê hương Ứng Hòa đều ghi dấu những trang sử hào hùng. Từ Tảo Khê, nơi chi bộ Đảng đầu tiên của huyện được thành lập đến những vùng đất kiên cường như Khu Cháy bất khuất; từ quê hương của Chiếc gậy Trường Sơn, chiếc nhẫn thủy chung đến hành trình xây dựng Ứng Hòa giàu đẹp, văn minh hôm nay.

Tiếp nối truyền thống, Đảng bộ và nhân dân Ứng Hòa quyết tâm đổi mới, phát triển mạnh mẽ, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Đảng bộ huyện không chỉ chú trọng giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ mà còn nỗ lực biến những giá trị lịch sử hào hùng thành nguồn lực thúc đẩy mọi mặt phát triển. Đó là cách để lịch sử không chỉ được lưu giữ mà còn trở thành điểm tựa vững chắc cho bước tiến trong tương lai.