Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên, góp phần nuôi dưỡng khát vọng dân tộc

Giáo dục lý tưởng cách mạng là một phần rất quan trọng trong việc đào tạo những thế hệ cách mạng, nhất là đối với học sinh, sinh viên bởi họ là lực lượng sẽ hiện thực hóa khát vọng dân tộc Việt Nam cường thịnh theo mục tiêu chiến lược “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. 

Bên cạnh việc trau dồi những kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ, tiếp thu kiến thức khoa học, cộng nghệ tiên tiến của thời đại, họ còn cần phải có được nhận thức đúng đắn về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, về vai trò lãnh đạo của Đảng, về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, sự kiên định lý tưởng cách mạng, là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 

Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài

YÊU CẦU MỚI ĐỐI VỚI CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG CHO SINH VIÊN HIỆN NAY

Hiện nay, đại đa số sinh viên tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước; sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân; có ước mơ, hoài bão; có kiến thức, kỹ năng, sức khỏe tốt, tư duy năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Tuyệt đại đa số sinh viên Việt Nam luôn tin tưởng và đồng thuận với đường lối chính trị của Đảng, chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước, ra sức học tập, rèn luyện và lao động sản xuất, góp phần không nhỏ vào sự ổn định của đất nước, của chế độ và cùng làm nên những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội và văn hóa của đất nước.

Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận sinh viên không có chí hướng rõ ràng, chưa hiểu biết đầy đủ truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, ít quan tâm đến tình hình của đất nước, quốc tế. Một bộ phận sinh viên “nhạt Đảng, phai Đoàn, xa chính trị”, không có ý thức vươn lên trong học tập và rèn luyện, có những sinh viên giảm sút niềm tin, thiếu niềm tin, bản lĩnh non kém, thậm chí bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật. Một bộ phận sinh viên hiện đang chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt, lợi ích cá nhân của mình. Số này chỉ quan tâm đến việc học tập chuyên môn; tập trung vào việc đi học, sau đó, đi làm thêm, ít quan tâm tới các vấn đề xã hội, chính trị; ít tham gia các phong trào, các hoạt động xã hội. Một bộ phận sinh viên, học sinh còn chịu tác động của các hoạt động tuyên truyền xuyên tạc của các thế lực thù địch; tư tưởng còn bị dao động; nhiều lúc còn mơ hồ, thiếu kiên định, thiếu hoài bão, không tích cưc tham gia các phong trào và hoạt động xã hội. Trong điều kiện của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, mở cửa, hội nhập sâu rộng và toàn cầu hóa; sự bùng nổ thông tin, mạng xã hội phát triển với nhiều chiều thuận, nghịch khác nhau, một bộ phận sinh viên, chưa đủ tri thức và quan điểm tư tưởng chinh trị vững vàng; thiếu khả năng phân tích và luận giải những sự việc xã hội, chính trị phức tạp nên còn dao động, thiếu kiên định. Hơn nữa, xã hội lại đang có nhiều sự việc gây tác động xấu như: Tham nhũng, trọng án, tệ nạn xã hội, xuống cấp về đạo đức, lối sống lệch chuẩn giá trị đạo đức khiến nhiều sinh viên dao động, hoang mang, khó định hướng. Điều này đã tạo cho các thế lực thù địch lợi dụng, kích động, gây nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội, làm cho sinh viên mất phương hướng.

Ở Việt Nam, sinh viên là lực lượng đông đảo trong xã hội, được kế thừa truyền thống hiếu học của dân tộc, được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm, kỳ vọng là tương lai của đất nước, do vậy, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đảng ta là phải giáo dục lý lưởng cách mạng cho sinh viên. Việc này khác với giáo dục kiến thức, kỹ năng về khoa học, công nghệ, chuyên môn, nghiệp vụ, giáo dục lý tưởng chính là hình thành nền tảng tinh thần dân tộc, hình thành thế giới quan và nhân sinh quan cách mạng trong thế giới nội tâm của thế hệ trẻ, được khai mở từ học sinh phổ thông, được định hình ở lứa tuổi sinh viên. Đây là công việc thường xuyên, liên tục, tích hợp trong từng môn học với học tập trong chương trình, môn học chuyên biệt, có sự phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Tuyên truyền, giác ngộ, đưa sinh viên vào những hoạt động trải nghiệm xã hội là điều cần thiết, từ bỏ lối “tầm chương trích cú”.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Ngô Thị Minh trò chuyện cùng các tác giả "Tri thức trẻ vì giáo dục"

Trọng tâm công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống là những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là nội dung Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030” và Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI, XII về tăng cường xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Những nội dung này trang bị cho đoàn viên, thanh niên thế giới quan, phương pháp luận đúng đắn, căn bản, nền tảng, để có thể luận giải những vấn đề thực tiễn đặt ra. Trên cơ sở đó giúp thanh niên hiểu rõ hơn, đầy đủ và chính xác hơn vai trò của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng trong xây dựng đất nước theo định hướng XHCN, giữ vững lập trường trước những âm mưu, thủ đoạn và hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta, nhận thức đúng các giá trị chân, thiện, mỹ để phấn đấu học tập, rèn luyện, công tác, sẵn sàng công hiến. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh, cần chú trọng giáo dục phẩm chất, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Mới đây nhất, ngày 18/5/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 01-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh". Trong đó nhấn mạnh, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp, hình thức học tập, tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là cho thế hệ trẻ, cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Thường xuyên bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, xây dựng đạo đức, lối sống theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là thế hệ trẻ. Đây là sự định hướng của Đảng có ý nghĩa quan trọng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ nói chung, sinh viên nói riêng.

Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra, hơn lúc nào hết cần phải tạo bước chuyển biến căn bản, toàn diện về công tác giáo dục lý tưởng cho thế hệ trẻ, nhất là với sinh viên, trước hết thông qua việc giảng dạy các môn lý luận chính trị. Trong đó, việc học tập các môn như: Triết học, Kinh tế chính trị học, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Tư tưởng Hồ Chí Minh và Lịch sử  Đảng Cộng sản Việt Nam là một trong những hình thức nổi bật nhất, giữ vai trò quan trọng.

Thông qua học tập các môn Lý luận chính trị, giảng viên tác động vào đối tượng sinh viên để truyền thụ, luận giải, phân tích một cách khoa học những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, giúp sinh viên tiếp thu tri thức khoa học, hình thành thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng; có lý tưởng, tư duy khoa học, đạo đức cách mạng, năng lực sáng tạo trong hoạt động thực tiễn; nắm được những kiến thức căn bản, cốt lõi, quan trọng để xây dựng cơ sở khoa học cho nhận thức và niềm tin vững chắc vào sự nghiệp cách mạng, vào sự lựa chọn và con đường độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Một điểm cần chú ý nữa là, các môn học lý luận chính trị cần cập nhật một số điểm mới của Đảng được nêu trong Nghị quyết Đại hội XIII, trong những bài viết mới đây của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về khát vọng dân tộc, về chủ nghĩa xã hội khoa học và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, để giúp sinh viên có thêm nhãn quan chính trị trong thời đại mới. Từ đó, làm cho chủ nghĩa xã hội được nhận thức đúng đắn trên cơ sở nắm vững, quán triệt, thấm sâu, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động cách mạng.

BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG CHO SINH VIÊN

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên trong thời gian tới, cần thực hiện những biện pháp trọng tâm như sau:

 Thứ nhất, tăng cường vai trò lãnh đạo, quản lý của Đảng ủy, Ban Giám hiệu. Các trường đại học, cao đẳng có kế hoạch thường xuyên tổ chức kiểm tra, đánh giá, tổng kết và rút kinh nghiệm về việc áp dụng các phương pháp dạy và học tích cực. Cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất như hệ thống âm thanh, ánh sáng, đầu tư trang thiết bị, phương tiện hiện đại như máy chiếu, micro không dây… đồng thời không nên bố trí lớp học quá đông sinh viên. Đồng thời xây dựng thư viện với số lượng giáo trình, sách báo, tạp chí, nhất là những tài liệu liên quan đến lĩnh vực chính trị tư tưởng. Bên cạnh đó Đảng ủy, Ban Giám hiệu cũng cần quan tâm hơn nữa cả về vật chất lẫn tinh thần đến các hoạt động của Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên trong việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa sinh động, hấp dẫn, mang tính tư tưởng cao.

Thứ hai, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên làm công tác giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Đối với đội ngũ cán bộ, giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị, tư tưởng cần phải khơi dậy cho sinh viên sự hứng thú, ham thích, say mê nhận thức và vận dụng kiến thức chính trị tư tưởng. Trong giảng dạy, truyền đạt kiến thức, các chủ thể cần định hướng giá trị sống có lý tưởng cách mạng, hun đúc ý chí vươn lên trong học tập và cuộc sống; điều chỉnh phương pháp giảng dạy, giảm thuyết trình, tăng cường trao đổi, gợi mở vấn đề cho sinh viên thảo luận và tăng cường khả năng tự nghiên cứu. Giảng viên cần giới thiệu những vấn đề căn bản, mang tính nguyên lý về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; áp dụng những phương pháp giảng dạy tích cực để định hướng sinh viên biết tìm đọc tài liệu tham khảo, tự học, tự nghiên cứu để thu nhận và mở mang tri thức. Bên cạnh đó cần đa dạng hóa các phương pháp như đóng vai, thảo luận nhóm…, thậm chí tổ chức các trò chơi có liên quan đến nội dung học tập, tạo nên không khí học tập sôi nổi hấp dẫn sinh viên.

Thứ ba, từng bước đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam và phương pháp giáo dục chính trị tư tưởng, lý tưởng cách mạng cho sinh viên.

Nếu trước đây chúng ta quen với cách dạy là phương pháp thuyết trình. Thầy giảng, trò nghe, thầy đọc, trò ghi, thì hiện nay, định hướng quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học là biến quá trình dạy học thành quá trình hoạt động và tự học, lấy học trò làm trung tâm. Vì vậy, các thầy cô nên thông qua quá trình giảng dạy, giảng viên làm toát lên vai trò ý nghĩa to lớn vĩ đại của việc tìm hiểu học tập tư tưởng chính trị, tạo cho sinh viên niềm tự hào về truyền thống kiên cường bất khuất của các thế hệ cha anh dưới sự lãnh đạo của Đảng. Củng cố niềm tin cho sinh viên về công cuộc đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo hiện nay thông qua giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước cho sinh viên.

Thứ tư, tăng cường vai trò của phòng Công tác sinh viên, Đoàn Thanh niên trong việc nâng cao chất lượng giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên. Phòng Công tác sinh viên là nơi tham mưu cho Đảng ủy, Ban Giám hiệu và chịu trách nhiệm triển khai về nội dung, chương trình các hoạt động văn hóa, chính trị tư tưởng trong nhà trường theo từng học kỳ, từng năm học. Vì thế nhà trường nên tạo ra môi trường học thuật gắn với văn hóa chính trị. Cần đa dạng hóa các hình thức giáo dục ngoại khóa như nói chuyện chuyên đề, báo cáo thời sự, nghị quyết, tham quan, nghiên cứu thực tế, các hình thức văn hóa, thể thao, các cuộc thi tìm hiểu về lý luận chính trị, tư tưởng. Phát triển các hoạt động ngoại khóa, hoặc tổ chức các cuộc thi, các trò chơi có thưởng trong các hoạt động mạng tính chính trị nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn như Ngày sinh nhật Bác, Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Ngày Nhà giáo Việt Nam.

Cần tổ chức tốt các hoạt động thực tiễn như “Đội văn nghệ xung kích”, “Thanh niên tình nguyện”, “Tiếp sức mùa thi”, “Mùa hè xanh”…Môi trường thực tiễn chính là nơi để sinh viên hiểu rõ hơn và có cơ hội vận dụng các kiến thức chính trị tư tưởng, thể hiện và kiểm nghiệm đạo đức, lý tưởng cách mạng của mình.

Thứ năm, sinh viên cần nhận thức đúng, hành động đúng đối với sự cần thiết phải học lý luận chính trị, tu dưỡng đạo đức cách mạng, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng.

Sinh viên cần nhận thức rằng không ai khác, chính mình là những chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước đang trông chờ rất nhiều ở việc học tập và rèn luyện của sinh viên. Việc học tập các môn chuyên ngành là điều cần thiết, song nếu chỉ có kiến thức chuyên ngành sinh viên sẽ bị lạc hậu về mặt lý luận, vì việc học tập các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giúp họ nắm bắt được những kiến thức cơ bản, kết hợp với việc liên hệ thực tiễn, từ đó có tư duy độc lập, đúng đắn, hành động phù hợp trong cuộc sống, qua đó sinh viên có được phương pháp tiếp cận, nắm bắt thông tin, kiến thức một cách hiệu quả nhất. Học lý luận chính trị là học phương pháp luận tiên tiến, là trang bị nền tảng tư tưởng cách mạng, tư duy đúng về thế giới, biết hành động có ích cho xã hội.

Sinh viên cần tự giác học tập, nghiên cứu, tìm hiểu và chấp hành nghiêm pháp luật nhà nước, nhất là pháp luật về tư tưởng chính trị; không tham gia các hoạt động tệ nạn xã hội (cờ bạc, nghiện ma tuý, nghiện rượu, đua xe trái phép). Chấp hành nghiêm những quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nội quy, kỷ luật của nhà trường. Sinh viên nên tích cực tham gia các phong trào của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, phong trào bảo vệ an ninh trật tự trong trường học và nơi cư trú./.

PGS.TS. Trần Viết Lưu Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương Ths. Ngô Thị Mai Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật công nghiệp