Tình yêu từ chiến hào: Bất tử Pò Hèn

Trong Khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Pò Hèn (xã Hải Sơn, TP.Móng Cái, Quảng Ninh), có 2 tấm bia đá ghi tên 86 liệt sĩ hy sinh tại Pò Hèn (73 người hy sinh ngày 17.2.1979, 13 người hy sinh từ 1980 - 1991). Trong số đó, có một đôi nam nữ chuẩn bị làm đám cưới, đó là thượng sĩ Bùi Văn Lượng và nữ tự vệ Hoàng Thị Hồng Chiêm.

Tượng đài liệt sĩ Pò Hèn.

Ra giêng anh cưới em

Chị Hoàng Thị Hồng Chiêm sinh năm 1954, quê ở thôn 4, xã Bình Ngọc, H.Móng Cái (nay là TP.Móng Cái, Quảng Ninh). Năm 1971, chị Chiêm nhập ngũ vào Trung đoàn 8, Quân khu Tả Ngạn (nay thuộc Sư đoàn 395, Quân khu 3).

Năm 1975, chị Chiêm chuyển ngành về Hợp tác xã Mua bán H.Móng Cái, làm mậu dịch viên của cụm thương nghiệp Pò Hèn gần Đồn Công an vũ trang 209 (nay là Đồn biên phòng Pò Hèn, Bộ đội biên phòng Quảng Ninh).

Ở Pò Hèn, chị Chiêm đã gặp và yêu thượng sĩ Bùi Văn Lượng (Bùi Anh Lượng), cán bộ đội vận động quần chúng của Đồn Pò Hèn. Thượng sĩ Lượng sinh năm 1955, quê ở xã Yên Hải, H.Yên Hưng (nay là TX.Quảng Yên, Quảng Ninh).

Ông Bùi Văn Huy (anh trai liệt sĩ Lượng, hiện ở TP.Hạ Long, Quảng Ninh) kể: "Tết Nguyên đán Kỷ Mùi 1979, Lượng dẫn Chiêm về quê giới thiệu và xin phép chuẩn bị làm lễ cưới. Cả nhà tôi sắm sửa trầu cau, háo hức chờ ngày ăn hỏi".

Cùng ngã xuống trên chiến hào

Chiều 16.2.1979, chị Hoàng Thị Hồng Chiêm lên kho Pò Hèn dọn dẹp hàng hóa. Xong việc, chị qua Đồn biên phòng Pò Hèn thăm người yêu Bùi Văn Lượng và ngủ lại Đồn.

Rạng sáng 17.2.1979, một trung đoàn bộ binh Trung Quốc chia làm 3 hướng tấn công vào các trận địa phòng ngự của Đồn biên phòng Pò Hèn. Ở hướng chính diện, Phó đồn trưởng Đỗ Sĩ Họa chỉ huy bộ đội kiên cường đánh trả 3 đợt tấn công của quân xâm lược. Hoàng Thị Hồng Chiêm, do đã trải qua 4 năm quân ngũ và đang là tự vệ nên cầm súng, lao ra chiến hào đánh địch.

Cán bộ và nhân dân TP.Móng Cái tri ân tại tượng đài nữ liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm.

Ở trận địa đồi Quế, anh Lượng và tiểu đội đối mặt với 1 tiểu đoàn bộ binh địch. Sau gần 3 giờ đồng hồ chỉ huy bộ đội đánh trả các đợt tấn công, không cho địch cô lập Đồn với hậu tuyến, anh Lượng thay thế vị trí của xạ thủ đại liên Đường Chống Quay vừa hy sinh. Khoảng 10 giờ sáng 17.2.1979, anh Lượng hy sinh và địch chiếm Đồi Quế.

Những cựu binh của Đồn Pò Hèn kể lại: Hoàng Thị Hồng Chiêm dùng các loại vũ khí, cơ động khắp trận địa đánh địch. Bị thương vào tay trái, chị vẫn không chịu để y tá Khổng Tiến Dũng băng bó, trụ lại chiến đấu và hy sinh khoảng 11 giờ ngày 17.2.1979.

Tập thể cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng Pò Hèn chụp hình lưu niệm, tháng 12.1978

Ảnh tư liệu:

Khi đạn đã hết, bộ đội Đồn biên phòng Pò Hèn xông lên đánh giáp lá cà. Những phút cuối cùng, vô tuyến điện của đồn bị hỏng, chiến sĩ cơ yếu Đoàn Tiến Phúc nhận lệnh tiêu hủy tài liệu mật. Chưa kịp thực hiện thì bị trúng đạn, chiến sĩ Phúc dùng hết sức cất giấu tài liệu và hy sinh cùng chính trị viên Nguyễn Xuân Tảo.

11 giờ 30 ngày 17.2.1979, đối phương chiếm Đồn Pò Hèn. Bên ta, 45 cán bộ, chiến sĩ bộ đội biên phòng và 28 dân quân tự vệ hy sinh. 11 chiến sĩ của Đồn phần nhiều bị thương, tìm cách ẩn náu và rút về phía sau.

38 năm sau ngày anh Lượng và chị Chiêm hy sinh, tháng 8.2017, gia đình liệt sĩ Bùi Văn Lượng ra Móng Cái gặp gia đình liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm và tổ chức lễ rước dâu về TP.Hạ Long. Lễ cưới của 2 liệt sĩ rất đơn sơ dưới sự chứng kiến của họ hàng 2 bên và các đồng đội cũ.

Bộ đội Đồn biên phòng Pò Hèn kể lại gương chiến đấu hy sinh của các liệt sĩ

Ông Bùi Văn Huy kể: "Đám cưới không có cô dâu chú rể, chỉ có 2 khung ảnh liệt sĩ hy sinh. Hôm ra Móng Cái, nhà trai chúng tôi đem lễ và ảnh của Lượng đến xin dâu và gửi lại nhà gái khung ảnh ấy, làm thủ tục trao rể. Khi về Hạ Long, chúng tôi rước ảnh chân dung của cô dâu Hoàng Thị Hồng Chiêm về và từ đó, trên bàn thờ có thêm di ảnh em dâu"…

Tấm gương sáng mãi

Sự hy sinh của đôi vợ chồng Bùi Văn Lượng và Hoàng Thị Hồng Chiêm đã trở thành bất tử. 5 ngày sau khi anh chị hy sinh (19 giờ 30 ngày 22.2.1979), Đài Tiếng nói VN đã lần đầu tiên phát thanh bài hát Bông hoa Hồng Chiêm do nhạc sĩ Dân Huyền sáng tác. Tháng 8.1979, tác giả Tống Khắc Hài cũng ra mắt truyện ký Hoàng Thị Hồng Chiêm. Năm 1979, T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh truy tặng Huy chương Tuổi trẻ anh hùng bảo vệ Tổ quốc cho liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm.

Chị Hoàng Thị Hồng Chiêm khi đang tại ngũ

Ảnh tư liệu.

Đặc biệt, năm 1988, Trường liên cấp 1 - 2 Bình Ngọc (TP.Móng Cái, Quảng Ninh) được mang tên nữ liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm. Tuy nhiên, tháng 6.1998, Sở GD-ĐT Quảng Ninh đã đổi tên thành Trường THCS Bình Ngọc.

Di ảnh liệt sĩ Bùi Văn Lượng.

Ảnh tư liệu.

Hiện tại, trong khuôn viên Trường THCS Bình Ngọc (cũ) vẫn còn giữ nguyên tượng đài liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm (được xây dựng từ năm 1982) và cuối năm 2023 đã được cải tạo, nâng cấp, trở thành địa chỉ tri ân của người dân… (còn tiếp)